Της Ελένης Καρρά
Η ώρα της κρίσης για το φετινό Νόμπελ Λογοτχνίας πλησιάζει, κι οι συζητήσεις δίνουν και παίρνουν. Γραφεία στοιχημάτων, όπως το Ladbrokes, έχουν ήδη ανοίξει τον χορό του λογοτεχνικού τζόγου με τη λίστα των φαβορί και γκανιάν, ενώ γύρω από το γαϊτανάκι των πιθανών υποψηφίων πλέκονται λογοτεχνικές αλλά και πολιτικές αντιπάθειες, συμμαχίες, κουτσομπολιά. Και τελικά, το φετινό βραβείο Νόμπελ, ποιος θα το πάρει;
Ο Χαρούκι Μουρακάμι, που φέρεται ως το φετινό φαβορί; Ένας από τους άλλους τέσσερις επικρατέστερους κατά Ladbrokes (Tζόις Κάρολ Όουτς, Πέτερ Νάντας, Κο Ουν, Άλις Μάνρο;) Ή μήπως, κάνοντας την έκπληξη, κάποιος αφρικάνος (ο νιγηριανός Τσινούα Ατσέμπε ή ο κενυάτης Νγκούγκι Βα Τιόγκο), αμερικανός (Φίλιπ Ροθ ή Ντον Ντε Λίλλο), ή και σύριος (Άδωνις); Το συγκεκριμένο βραβείο, εκτός από το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό που το συνοδεύει (8 εκατομμύρια σουηδικές κορόνες, δηλαδή γύρω στο 1,5 εκατομμύριο ευρώ), ανεβάζει κατακόρυφα τις πωλήσεις του βραβευμένου συγγραφέα, καθώς και το λογοτεχνικό του πρεστίζ.
Ήρθε (επιτέλους) η ώρα της Αμερικής;
Τα μέλη της σουηδικής επιτροπής πάντως έχουν αφήσει να διαρρεύσει εδώ και μερικές μέρες, μέσω twitter, ότι έχουν καταλήξει σε μια «μικρή λίστα» πέντε ονομάτων, από τις 195 φετινές υποψηφιότητες. Αλλά η απόλυτη μυστικότητα που περιβάλλει ακόμα κι αυτή την πεντάδα, επιτρέπει στην παγκόσμια λογοτεχνική κοινότητα να φαντασιώνεται, να στοιχηματίζει και να αδημονεί. Στα διεθνή λογοτεχνικά έντυπα και ιστοσελίδες έχουν κάνει την εμφάνισή τους, τις τελευταίες μέρες, άρθρα που υποστηρίζουν ή απορρίπτουν υποψηφίους, άλλοτε αποστασιοποιημένα κι άλλοτε δηλητηριώδη, κάποια απ’ αυτά εθνικιστικά, άλλα «επιστημονικά». Η Japan Today φιλοξενεί δημοσίευμα που εξηγεί «γιατί ο Χαρούκι Μουρακάμι δεν θα πρέπει να πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας», αμερικανικά έντυπα παραπονούνται για το «εμπάργκο» που έχουν επιβάλλει οι Σουηδοί στην αμερικανική λογοτεχνία (μήπως φέτος ήρθε η ώρα της Αμερικής; διερωτώνται), ενώ διάφορα ονόματα, όπως του Ισμαήλ Κανταρέ, πέφτουν στο τραπέζι.
Η εφημερίδα Independent δημοσίευσε δηλώσεις ενός νιγηριανού συγγραφέα, του Wole Soyinka, που ζητάει να σταματήσουν οι εικασίες περί βράβευσης του συμπατριώτη του Τσινούα Ατσέμπε (ο Ατσέμπε πέθανε τον περασμένο Μάρτιο), αφού όπως τονίζει, είναι γνωστό ότι η σουηδική ακαδημία δεν δίνει βραβεία μετά θάνατον, άρα και οι όποιες εικασίες είναι βλάσφημες και εκ του πονηρού. Αντίθετα ο κενυάτης Νγκούγκι Βα Τιόγκο, υποστηρίζει η Atlantic Wire, έχει αρκετές ελπίδες να βραβευτεί – και φυσικά, μια τέτοια βράβευση θα σημάνει πολλά για την αφρικανική λογοτεχνία και τις «μικρές γλώσσες». Σημειώνεται ότι ο Νγκούγκι Βα Τιόγκο εγκατέλειψε το 1995 τα αγγλικά για τη μητρική του γλώσσα, τα γκικούγιου, και ότι έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα, Devil on the cross (Ο Διάολος στον σταυρό), σε χαρτί τουαλέτας μέσα στη φυλακή. Διακεκριμένος καθηγητής Φιλολογίας και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στην Καλιφόρνια, υπήρξε υποστηρικτής της αφρικανικής γλώσσας και πολέμιος των αποικιοκρατικών αντιλήψεων. Φυλακίστηκε για τις ιδέες του, και, όπως και ο Μουρακάμι αλλά και ο συριακής καταγωγής Άδωνις, ήταν και πάλι μεταξύ των ονομάτων που «έπαιξαν» για το Νόμπελ τις προηγούμενες χρονιές. Ασχέτως πάντως από το ποιος θα είναι ο τελικός νικητής, όλη αυτή η παραφυλολογία γύρω από τους υποψηφίους τροφοδοτεί την παγκόσμια λογοτεχνική κοινότητα με μια γόνιμη συζήτηση, από την οποία επωφελούνται τελικά και οι… παραλίγο νομπελίστες.
