Στον Κώστα Αγοραστό
Καταξιωμένη ποιήτρια και θεατρική συγγραφέας. Η Μαρία Λαϊνά επανέρχεται με νέο θεατρικό έργο.
Αυτές τις μέρες παίζεται, σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη, στο Θέατρο Σημείο το θεατρικό σας έργο «Το Δέντρο». Θέλετε να μου μιλήσετε για το συγκεκριμένο κείμενο; Ποιο είναι το θέμα του;
Να σας πω την αλήθεια, δεν ξέρω κι εγώ καλά καλά. Είναι πάντως ένα δέντρο που τα πρόσωπα του έργου το βλέπουν και το αντιμετωπίζουν διαφορετικά, κι εδώ βρίσκεται, κατά τη γνώμη μου, το όποιο ενδιαφέρον. Γιατί, ίσως, αυτό φανερώνει και τις αντίπαλες ή απροσδόκητα φιλικές σχέσεις των ανθρώπων, το παράλογο, και τη ματιά καθενός μας.
Στο «Δέντρο», όπως και σε προηγούμενα έργα σας, απουσιάζουν τα τοπωνύμια και οι χρονικές αναφορές. Η επικαιρότητα δεν είναι για εσάς πεδίο έμπνευσης;
Όχι. Αλλά ένα μέρος επικαιρότητας διεισδύει αναπόφευκτα, έστω ασυνείδητα. Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει οριστικά την εποχή του.
Στο «Δέντρο» πρωταγωνιστούν δυο άνθρωποι, οι οποίοι βρίσκονται πίσω από τον χρόνο, όπως έχετε πει σε συνέντευξή σας (στην Ιωάννα Κλεφτόγιαννη, Ελευθεροτυπία, 04.11.2013). Σας γοητεύουν οι άνθρωποι και οι σκέψεις (τους) όταν συγκρούονται με τον χρόνο;
Με τον χρόνο συγκρούεσαι, θέλεις δεν θέλεις.
Και τι προκύπτει;
Συνήθως η πτώση. Αλλά αν αναφέρεστε στη τέχνη και όχι στον άνθρωπο και το σώμα του, προκύπτει ένα χρηματιστήριο όπου άλλοτε οι μετοχές ανεβαίνουν και άλλοτε πέφτουν.
Πώς αντιμετωπίζετε την αναπόφευκτη σύγκρουση των κειμένων σας (θεατρικά, ποίηση, μεταφράσεις) με τον χρόνο;
Υπάρχουν ευτυχισμένες στιγμές έμπνευσης. Συνήθως αρχικής. Αλλά αυτό που λέει ο Πολ Βαλερύ ισχύει: ταλέντο είναι ικανότητα κρίσης και σκληρή δουλειά.
Ο χρόνος είναι αμείλικτος.
Ξαναδιαβάζετε παλιά σας κείμενα;
Πού και πού. Διστάζω, γιατί ανακαλύπτω αδυναμίες, εννοώ λέξεις που στον παρόντα χρόνο θα τις ήθελα αλλιώς.
Μπορείτε να ανακαλέσετε στη μνήμη σας την πρώτη λέξη από κάθε σας ποίημα;
Επ' ουδενί.
Ποια ανάγκη σας καλύπτει το γράψιμο;
Το έχει πει ο Φρόιντ. Όχι για μένα ασφαλώς αλλά ισχύει βεβαίως και για μένα. Την ανάγκη του έρωτα.
Γράφετε δύσκολα, κ. Λαϊνά;
Εσείς ανεβαίνετε εύκολα ένα βουνό; Υπάρχουν ωστόσο και ώρες που το κορμί σου κολυμπάει στη θάλασσα.
Πότε θεωρείτε ότι ένα κείμενό σας (πεζό, θεατρικό, ποίημα) έχει ολοκληρωθεί;
Όταν έχω βρει το ρυθμό του κι αυτό τον δικό μου.
Πώς αντιλαμβάνεστε και με ποιον τρόπο χειρίζεστε αυτό που λέμε μουσικότητα στο κείμενο;
Για να μη σας κουράσω, θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Έχω περάσει μια εβδομάδα ψάχνοντας ένα τετρασύλλαβο προπαροξύτονο επίθετο.
Όταν γράφετε ποίηση, αυτό που προκύπτει είναι έμπνευση της στιγμής, επίμονη πάλη με τις λέξεις ή κάτι άλλο;
Υπάρχουν ευτυχισμένες στιγμές έμπνευσης. Συνήθως αρχικής. Αλλά αυτό που λέει ο Πολ Βαλερύ ισχύει: ταλέντο είναι ικανότητα κρίσης και σκληρή δουλειά.
Το να γράφετε είναι για εσάς πάθος;
Όχι, ανάγκη είναι! Κάθε φορά που ξεκινώ κάτι, εύχομαι να ήμουν άλλη.
Πάθη σε υπερθετικό βαθμό (τσιγάρο, ταξίδια) και την ίδια στιγμή μια καθημερινότητα ήσυχη, αυστηρά ιδιωτική και περιφρουρούμενη. Είναι αυτά τα απαραίτητα συστατικά της ζωής ενός συγγραφέα;
Όχι, βέβαια. Κανείς δεν ξέρει τα ικανά και αναγκαία συστατικά της ζωής ενός συγγραφέα. Τι σχέση έχει ο Φόκνερ με τον Έλιοτ, η ο Σαχτούρης με τον Ελύτη;
Κυρία Λαϊνά, γράφετε για να ανα-γνωρίσετε τον κόσμο ή για να εκτεθείτε λυτρωτικά σε αυτόν;
Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Γράφω γιατί δεν μπορώ να μην γράφω. Συνήθως περιμένουμε από τους ποιητές περίτεχνες απαντήσεις, και, ορισμένοι τις δίνουν. Για μένα τίποτα δεν έχει σημασία παρά να γράφεις καλά ποιήματα για όποιο λόγο, και να το καταφέρνεις.
Το «Δέντρο» της Μαρίας Λαϊνά ανεβαίνει στο Θέατρο Σημείο, Χαριλάου Τρικούπη 4 (πρώην Απλό, πίσω από το Πάντειο, 2109229579), σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη.Με τους: Γιάννη Παπαδόπουλο, Τσιμάρα Τζανάτο, Σπύρο Βάρελη, Μαρία Ριζιώτη, Γιάννη Τσαπαρέγκα, Δάφνη Σκρουμπέλου.
