Τετάρτη 1 Μαρτίου 2017

Αλέξανδρος και Ελληνιστικοί Χρόνοι: Ηγεμόνας και η διαμόρφωση της κοινής γνώμης








Ο Φιλόλογος-Ιστορικός και Μεταφραστής-Σχολιαστής της εξάτομης έκδοσης της Ιστορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου με βάση το έργο του J.G. Droysen, Ήρκος Αποστολίδης, μιλάει στο Συνέδριο «23 Αιώνες Πολιτικής Επικοινωνίας. 


Από τον Μ. Αλέξανδρο και Μ. Κωνσταντίνο στον Μακιαβέλι και τον Ναπολέοντα. 

Η εικόνα του ηγέτη στην Ιστορία και τον 21ο αιώνα». Θέμα της ομιλία του είναι: ««Αλέξανδρος και Ελληνιστικοί Χρόνοι: Ηγεμόνας και η διαμόρφωση της κοινής γνώμης».







Γιατί λείπει το μηδέν από την αρχαία ελληνική μαθηματική επιστήμη;







Στην παρουσίασή μου, προτίθεμαι να συσχετίσω την έλλειψη του αριθμού ‘0’ από την αρχαία ελληνική μαθηματική επιστήμη με την απόλυτα αρνητική προσέγγιση της φύσης και της ύπαρξης του ‘μη όντος’ στην Παρμενίδεια φιλοσοφία.



Απώτερος σκοπός μου, είναι να προτείνω μία ανάγνωση της γενικότερης προβληματικής που συνοδεύει αυτά τα δύο ζητήματα, η οποία θα συνδυάζει τόσο την πλατωνική άποψη περί του ‘μη όντος’, όσο και την προσέγγιση του Sartre στο πρόβλημα της υπαρξιακής, φαινομενολογικής και οντολογικής σημασίας του μηδενός. 



Γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως όσα διατίθεμαι να αναλύσω είτε μοιάζουν αταίριαστα μεταξύ τους είτε παρουσιάζουν μεγάλες δυσκολίες στη διαλεύκανση των φιλοσοφικών δυσχερειών που συνοδεύουν την όποια ανάλυσή τους, σπεύδω να παρουσιάσω εξ αρχής, τόσο την καρδιά του γενικότερου προβληματισμού μου, όσο και τη λογική συνοχή της ανάλυσής μου.




Εκκινώ από δύο γεγονότα: α) το ‘0’, ως αριθμός, δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ από την αρχαία ελληνική μαθηματική επιστήμη[1] και β) η φύση του ‘μη όντος’ δημιούργησε μεγάλη φιλοσοφική συζήτηση στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία.[2] 


Προχωρώ σε ένα σχεδόν τετριμμένο συνειρμό, ο οποίος όμως θα χρησιμεύσει ως βασική εννοιολογική γέφυρα μεταξύ του ‘0’ και του ‘μη όντος’: η συνηθέστερη πρακτική αντίληψη που έχουμε για το ‘0’, ως έννοια, μας παραπέμπει άμεσα στις έννοιες του κενού και του μη όντος. 



Επόμενο λογικό βήμα είναι να εξετάσω το ‘0’ ως σύμβολο, ως έννοια και ως αριθμό. Στη συνέχεια αναφέρομαι συνοπτικά στην Παρμενίδεια αντίληψη περί ‘μη όντος’ και στην Πλατωνική απάντηση, προσέχοντας να αναδείξω την φιλοσοφική κρισιμότητα αυτής της φιλοσοφικής διαμάχης. 


Μετά εκθέτω συνοπτικά αλλά με σαφήνεια τους λόγους που με κάνουν να πιστεύω πως το ‘0’ ως αριθμός και το πρόβλημα του ‘μη όντος’ έχουν στενή επιστημολογική συνάφεια, ως δεδομένα όρια της ανθρώπινης κατανόησης της πραγματικότητας και στενότατη οντολογική συνάφεια ως ‘οντολογικά παράδοξα’. Ολοκληρώνω την ανάλυσή μου, αναδεικνύοντας τη νέα δυναμική που η φιλοσοφία του Sartre δίνει τόσο στο μηδέν όσο και στο ‘μη ον’, επιτρέποντάς μας να τα ενσωματώσουμε αρμονικά και δημιουργικά στην καθημερινή εμπειρία που έχουμε του εαυτού μας, ως ανθρώπινα όντα.




Με αυτό τον τρόπο προσδοκώ, αφενός, να προσφέρω μια εναλλακτική προσέγγιση στους λόγους και τις αιτίες που έκαναν τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς επιφυλακτικούς απέναντι στο ‘0’ και τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους παθιασμένους με το πρόβλημα του ‘μη όντος’ και, αφετέρου, να ανανεώσω το ενδιαφέρον μας για τα προβλήματα που οι έννοιες του μηδενός και του μη όντος παρουσιάζουν, στην προσπάθειά μας να εξηγήσουμε λογικά και με σαφήνεια τη φύση του εαυτού μας και τον κόσμο μας.



Η μαθηματική επιστήμη γνώρισε τεράστια πρόοδο κατά τη διάρκεια του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Η περίοδος που ξεκινά από τον Θαλή (γεννημένο περίπου στο 600 π.Χ.) και τερματίζεται με τον Πρόκλο (εκεί γύρω στα μέσα του 5ου αιώνα μ.Χ.), είναι μία αφάνταστα δημιουργική περίοδος σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη των μαθηματικών. Οι Έλληνες, παίρνοντας τα ηνία από τους Αιγύπτιους και τους Βαβυλώνιους, έδωσαν τεράστια ώθηση σχεδόν σε όλα τα μαθηματικά πεδία.




Ο Πυθαγόρας και η σχολή του, ο Ευκλείδης, ο Αρχιμήδης, ο Απολλώνιος, ο Ερατοσθένης, ο Αρίσταρχος, ο Ήρων, ο Ίππαρχος, ο Διόφαντος, ο Πάππος, η Υπατία, ο Πτολεμαίος, (για να αναφέρω μόνο τους πιο γνωστούς Έλληνες μαθηματικούς εκείνης της περιόδου), δεν υπήρξαν απλοί ‘εργάτες’ της μαθηματικής επιστήμης, αλλά αντιθέτως, υπήρξαν ‘δημιουργικοί γίγαντες’, οι οποίοι θεμελίωσαν και εξέλιξαν σχεδόν άπασες τις μαθηματικές κατευθύνσεις, πάνω στις οποίες και τα σημερινά μαθηματικά στερεώνονται.



Κι όμως, η αρχαία ελληνική μαθηματική σκέψη δεν μπόρεσε ποτέ της να βρει θέση για το ‘0’. Έπρεπε να περιμένουμε τους Ινδούς και αργότερα τους Άραβες, οι οποίοι έδωσαν στο ‘0’ πλήρη οντότητα ως αριθμό και μετά, έπρεπε να φτάσουμε περίπου στο 1700 μ.Χ. στην Ευρώπη, για να δούμε την πλήρη ενσωμάτωση του αριθμού ‘0’ στα μαθηματικά.[3]




Η ερώτηση έρχεται αυθόρμητα στα χείλη μας: γιατί οι τόσο ιδιοφυείς αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί δεν κατάφεραν ή δεν θέλησαν να ενσωματώσουν το ‘0’, από τη στιγμή μάλιστα που οι Έλληνες αστρονόμοι, ακολουθώντας το παράδειγμα των Βαβυλωνίων προκατόχων τους, χρησιμοποιούσαν το ‘0’ για να καταγράφουν τις μετρήσεις τους;[4] Ήταν καθαρά θέμα συγκυρίας, δηλαδή απλά δεν έτυχε; Ήταν θέμα γενικότερης ιδιοσυγκρασίας, δηλαδή οι αρχαίοι Έλληνες δεν μπορούσαν εύκολα να ανεχτούν έναν αριθμό με τις ιδιότητες του ‘0’, οι οποίες απέχουν παρασάγγας από την κανονικότητα και τη συμμετρία που ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός λάτρεψε; Ήταν θέμα ψυχολογικό και οντολογικό, επειδή το ‘0’ παραπέμπει άμεσα στο ‘κενό’, στο ‘τίποτα’, και αυτά κανένας αρχαίος Έλληνας διανοούμενος δεν μπορούσε εύκολα να διαχειρισθεί;



Πριν προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποια απάντηση, επιβάλλεται να καθορίσουμε αυστηρά τις πιθανές χρήσεις του ‘0’, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν οι αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί είχαν μία απόλυτη άρνηση απέναντι σε κάθε χρήση του ‘0’ ή αν το χρησιμοποιούσαν, έστω μερικώς, και με αυστηρά καθορισμένο τρόπο. Τρεις είναι οι βασικές χρήσεις του ‘0’: α) ως σύμβολο, β) ως έννοια και γ) ως αριθμός.[5] 



Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν κανονικότατα και δίχως επιφυλάξεις το σύμβολο ‘0’, αλλά μόνο για να δείξουν που υπάρχει κενό σε κάποια αριθμητική παράσταση. Το ίδιο κάνουμε και εμείς σήμερα όταν γράφουμε π.χ, ‘1204’. 


Εδώ το ‘0’ μας χρησιμεύει ως ‘place holder’, για να χρησιμοποιήσω την αντίστοιχη αγγλική ορολογία, η οποία φανερώνει ακριβώς την ειδική χρήση του ‘0’, γιατί εδώ το ‘0’ ουσιαστικά μας λέει πως υπάρχει μία κενή θέση ανάμεσα στον αριθμό ‘2’ και στον αριθμό ‘4’, κάνοντας έτσι τη διαφορά ανάμεσα στο ‘1204’ και στο ‘124’. Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή∙ δε συνεπάγεται από αυτή τη χρήση του συμβόλου του ‘0’ πως οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το ‘0’ ως αριθμό. Θα καταλάβουμε το γιατί μόλις εξηγήσουμε τη φύση του ‘0’ ως αριθμού.



Το ‘0’ ως έννοια παραπέμπει στο ‘τίποτα’, στο ‘κενό’. ‘Όταν πούμε πως έχουμε στην τσέπη μας 0 ευρώ, δηλώνουμε με οξύμωρο τρόπο πως δεν έχουμε καθόλου χρήματα. Εδώ και πάλι μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως οι αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί χρησιμοποιούσαν το ‘0’ με αυτή την έννοια. Το ‘0’ ως ‘place holder’ δηλώνει ακριβώς αυτό, πως σε αυτή τη θέση δεν υπάρχει αριθμός, δηλώνει μία κενή θέση ανάμεσα σε δύο άλλους αριθμούς.




1 Για μία ολοκληρωμένη ιστορική προσέγγιση των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών: T.L. Heath, A History of Greek Mathematics, Τ. I and II (Oxford: Oxford Clarendon Press), 1921, C. B. Boyer, History of Mathematics (Hoboken, New Jersey: Wiley), 1968, M. Kline, Mathematics in Western Culture (New South Wales, Crows Nest: Allen and Unwin), 1954.
2 Για μία εμπεριστατωμένη και συνοπτική εξέταση του προβλήματος του ‘μη όντος’ γενικότερα στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και ειδικότερα στον Παρμενίδη και τον Πλάτωνα: F.J. Pelletier, Parmenides, Plato and the Semantics of Non-Being (Chicago: U.C.P.), 1990, N. Denyer, Language, Thought and Falsehood in Ancient Greek Philosophy (New York: Routledge), 1991.
3 R. Kaplan, The Nothing that Is: A Natural History of Zero (Oxford: OUP), 1999, C. Seife, The biography of a Dangerous Idea (London: Souvenir Press), 2000.
4 Ο R. Mercier τεκμηρίωσε με δεδομένες και πολλαπλές αναφορές σε παπύρους, πως το ‘0’, ως σύμβολο, χρησιμοποιούνταν σε αστρονομικές μετρήσεις των αρχαίων Ελλήνων. R. Mercier, Consideration of the Greek Symbol ‘Zero’, UNICODE, Unicode character GREEK ZERO SIGN (U+10186), Unicode 5.0 (2007), acknowledged, σελ. xii.
5 C.B. Boyer, ‘Zero: The Symbol, the Concept, the Number’, National Mathematics Magazine, τ. 18 (May, 1944), σελ. 323-330.



Πηγή: Διεθνές Φιλοσοφικό Forum «Ανάδρασις», Γεώργιος Πατιός, Δρ. Φιλοσοφίας, «ΤΟ ΜΗΔΕΝ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ – ΤΟ ‘ΜΗ ΟΝ’ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ»






Τετάρτη 31 Αυγούστου 2016

Αριστοτέλης – Η ψυχή είναι πολυτιμότερη από την περιουσία και το σώμα!




Συνήθως, οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι, όση και να έχουν αρετή, είναι αρκετή, ενώ για τον πλούτο, τα χρήματα, την ισχύ, τη δόξα, και όλα τα σχετικά, πιστεύουν πως, όσα και να έχουν, δε φθάνουν.

Ο Αριστοτέλης, σε όλους αυτούς, διαμηνύει να προσέξουν ότι δεν αποκτούν και δεν μπορούν να διαφυλάξουν τις αρετές με τα εξωτερικά αγαθά, αλλά, αντίθετα, εκείνα με αυτές. 

Την ευτυχισμένη ζωή, είτε υπάρχει στη χαρά, είτε στην αρετή, είτε και στα δυο, περισσότερο τη βρίσκουμε σ’ εκείνους που έχουν καλλιεργήσει στο έπακρο το ήθος τους και τη διάνοια, ενώ παραμένουν μετριοπαθείς και μετρημένοι όταν πρόκειται για την κτήση εξωτερικών αγαθών' όχι, όμως, σ’ εκείνους που διαθέτουν αγαθά περισσότερα από τα χρήσιμα, ενώ, την ίδια στιγμή, υπολείπονται στο ήθος και τη διάνοια.
 
Γιατί τα εξωτερικά αγαθά εξαντλούνται, και περισσότερο αποτελούν μέσο, όπως καθετί που χρησιμεύει σε κάτι άλλο' η υπερεπάρκειά τους, όμως, αναγκαστικά, είτε βλάπτει είτε, τελικά, δεν ωφελεί καθόλου όσους τα διαθέτουν.
 
Τα αγαθά, τώρα, που αφορούν στην ψυχή, όσο κι αν αφθονούν, τόσο πιο πολύ είναι χρήσιμα' εφόσον, βέβαια, πρέπει να ζητούμε και σ’ αυτά, όχι μόνο το ωραίο αλλά και το χρήσιμο.
 
Αν επιπλέον, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η ψυχή είναι πολυτιμότερη από την περιουσία και το σώμα, θα πρέπει, για το καθένα, να εξασφαλίσουμε την καλύτερη εκδοχή, σύμφωνα με την ιεραρχία που εγκαθιστούμε ανάμεσά τους.
 
Άλλωστε, από τη φύση, επιβάλλεται να επιλέγουμε τα εξωτερικά αγαθά προς όφελος της ψυχής, πράγμα που πρέπει να κάνουν όλοι όσοι σκέφτονται σωστά,' και όχι να υποτάσσουμε την ψυχή στην αναζήτηση των εξωτερικών αγαθών.
Καθένας, τώρα, αξιώνεται την ευδαιμονία στο βαθμό που διαθέτει αρετή και φρόνηση, και φροντίζει να ενεργεί σύμφωνα με αυτές.
 
Τον εσωστρεφή προσανατολισμό, και την εσωτερική διάσταση της ευδαιμονίας, ο Αριστοτέλης την κατοχυρώνει με την αναφορά στο θεό.
 
Εκείνος είναι ευδαίμων και μακάριος όχι εξαιτίας των εξωτερικών αγαθών, αλλά χάρη στον εαυτό του και σε αυτό που είναι από τη φύση.
 
 Γι’ αυτό, αναγκαστικά, η ευδαιμονία διακρίνεται από την ευτυχία.
 
 Η δεύτερη αφορά στα αγαθά που δεν έχουν να κάνουν με την ψυχή' γι’ αυτά αρμόδια είναι η τύχη. Δίκαιος και σώφρων, όμως, δεν είναι κανένας από τύχη.
 
Το ίδιο, ακριβώς, ισχύει και για την πόλη που θέλει να ζει ευτυχισμένα.
 
Είναι αδύνατο να ευτυχούν εκείνοι που δεν ενεργούν σωστά. Κανένα έργο, ανθρώπου ή πόλης, δεν είναι καλό, που δε συνοδεύεται ή δεν απορρέει από την αρετή και τη φρόνηση.
 
Επομένως, άριστος βίος, τόσο μεμονωμένα, για τον κάθε άνθρωπο, όσο και γενικά, για τις πόλεις, είναι εκείνος που συνέχεται από αρετή σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι πράξεις που έχει να επιδείξει, να είναι πράξεις αρετής


Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η αρετή έχει να κάνει με τη χαρά, την αγάπη και το μίσος που κατευθύνονται σωστά, «ορθώς».
 
Η εισαγωγή στο βίο της αρετής, είναι, πρώτα, έργο της παιδείας, και συγκεκριμένα της μουσικής, που περιλαμβάνει την ποίηση, την όρχηση και το μέλος, και αποστολή της είναι να διδάσκει και να εθίζει στην ορθή κρίση, αλλά και στη χαρά με τα ευγενή ήθη και τις ωραίες πράξεις.

 
Οι ρυθμοί και οι μελωδίες εξομοιώνουν, διαμορφώνουν ομοιώματα ηθών όπως η οργή, η πραότητα, η ανδρεία και η σωφροσύνη, αλλά και τα αντίθετα σε αυτά. Στην πράξη, μάλιστα, η ψυχή υφίσταται μεταβολή, όταν ακούγονται παρόμοιοι ρυθμοί και μελωδίες.
 
Έτσι, καθώς οι άνθρωποι συνηθίζουν να λυπούνται και να χαίρονται με τις εξομοιώσεις, φθάνουν, και σε πραγματικές συνθήκες, σε αληθινές περιστάσεις, να νιώθουν με τον ίδιο τρόπο……..


Από το παράρτημα του βιβλίου Αριστοτέλης –
 
 "Περί ψυχής" εκδόσεις Ζήτρος, Σχόλια Ι.Σ.Χριστοδούλου





 

Παρασκευή 8 Ιουλίου 2016

Μεσσηνία: Το αρχαιότερο γραπτό κείμενο της Ευρώπης...







Στην Ίκλαινα Μεσσηνίας, το μέρος στο οποίο με την αρχαιολογική σκαπάνη του έφερε στο φως το αρχαιότερο γραπτό κείμενο της Ευρώπης σε πήλινη πινακίδα, «επιστρέφει» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μιζούρι-Σεντ Λούις (UMSL), Μιχάλης Κοσμόπουλος, συνοδευόμενος από την ανασκαφική ομάδα του. Tο γεγονός καταγράφεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Archaeology, καθώς και στο ιστολόγιο του Πανεπιστημίου UMSL, που επισημαίνουν ότι, για περισσότερα από 10 χρόνια ο Μιχάλης Κοσμόπουλος κάθε καλοκαίρι  .εργάζεται κοντά στο μικρό χωριό της νοτιοδυτικής Ελλάδας, μέσα σ’ έναν ελαιώνα. 

Μαζί του βρίσκεται και η ανασκαφική του ομάδα, που αποτελείται κυρίως από φοιτητές και εθελοντές, οι οποίοι προβλέπεται να ζήσουν μια ανεπανάληπτη εμπειρία, σύμφωνα με το ιστολόγιο του αμερικανικού Πανεπιστημίου. 

Η ανακάλυψη από τον κ. Κοσμόπουλο, το καλοκαίρι του 2010, της πήλινης πινακίδας με πρώιμη γραμμική Β γραφή, ηλικίας 3500 ετών, άλλαξε τα δεδομένα για την ιστορία της παιδείας και της γραφειοκρατία  στον δυτικό κόσμο.... 


Όπως, μάλιστα, είχε πει τότε ο ίδιος, η πινακίδα –που βρέθηκε μέσα σε αρχαίο αποθέτη και σώθηκε τυχαία όταν κάηκε από φωτιά που άναψε σε σωρό σκουπιδιών- αποτελεί τη μεγαλύτερη έκπληξη του πολυετούς προγράμματος. 

Οι πινακίδες γραμμικής Β χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την τήρηση λογιστικών αρχείων στα μυκηναϊκά ανάκτορα, γι’ αυτό τα ερωτήματα που γεννιούνται για την πινακίδα της Ίκλαινας –που την εποχή που χρονολογείται ο μυκηναϊκός οικισμός της αποτελούσε ένα μικρό δορυφόρο της Πύλου- μένει να διευκρινιστούν.... 






Τετάρτη 6 Ιουλίου 2016

Εχετλαίος: O μυστηριώδης ήρωας της Μάχης του Μαραθώνα με το άγνωστο υπερόπλο





Εχετλαίος ή Έχετλος ήταν το όνομα ενός αγνώστου ήρωα που εμφανίστηκε στη μάχη του Μαραθώνα και βοήθησε να αναχαιτιστεί την περσική εισβολή στην Ελλάδα.
Ιστορικά, ο Εχετλαίος δεν αναφέρεται πουθενά στο παρελθόν και η ύπαρξη του στο πάνθεον των αρχαίων ηρώων γίνεται μετά τη μάχη του Μαραθώνα.
Στη μάχη εκείνη, ο Εχετλαίος είχε εμφανιστεί ξαφνικά στο Ελληνικό στρατόπεδο ντυμένος με στολή άγνωστη για τους Αθηναίους κρατώντας στα χέρια του μία εχέτλη (= λαβή αρότρου) ή κάτι που έμοιαζε με εχέτλη, αντί για όπλο.
Με αυτό το παράξενο όπλο, ο Εχετλαίος χτυπούσε τους Πέρσες κι εξόντωσε πολλούς από αυτούς. Μετά τη μάχη, ο άγνωστος άνδρας εξαφανίστηκε με τον ίδιο τρόπο που είχε εμφανιστεί και κανείς δεν γνώριζε το παραμικρό γι’ αυτόν, ούτε καν το όνομά του.
Οι Αθηναίοι, μετά τη μάχη, ρώτησαν το Μαντείο των Δελφών να μάθουν ποιος ήταν αυτός ο άγνωστος ήρωας που πολέμησε μαζί τους και το Μαντείο τους έδωσε ως απάντηση πως θα έπρεπε να τιμούν τον ήρωα Εχετλαίο.




Οι Αθηναίοι από ευγνωμοσύνη προς αυτόν, όρισαν την επίσημη λατρεία του ως ήρωα. Γενικά, η νίκη στην μάχη του Μαραθώνα φαίνεται ότι ξάφνιασε ακόμα και τους Αθηναίους. 

Για να εξηγήσουν την πανωλεθρία των Περσών, αρκετοί από τους Αθηναίους πολεμιστές ισχυρίστηκαν ότι είδαν πολλούς ήρωες και θεούς να πολεμούν στο πλάι τους.
Ο κυριότερος από αυτούς ήταν ο Πάνας ο οποίος ενέπνευσε στους Πέρσες τον «Πανικό» τον ιερό, τρομερό φόβο. Σε αυτήν την μυθοπλασία μάλλον συγκαταλέγεται και η εμφάνιση του ήρωα Εχετλαίου.
Η περιγραφή του Παυσανία έχει ως εξής:

[…]«Λέγουν επίσης πως έτυχε να είναι παρών στη μάχη ένας άνδρας με παλαιική εμφάνιση κι ενδύματα. Σκοτώνοντας πολλούς από τους ξένους με την εχέτλη, εξαφανίστηκε μετά τη μάχη. Σαν ρώτησαν οι Αθηναίοι το μαντείο, ο θεός απλά τους έδωσε την εντολή να τιμήσουν τον  Εχετλαίο ως ήρωα. Ανήγειραν και μνημείο μάλιστα με λευκό μάρμαρο  !!!

ΗΡΟΔΟΤΟΣ: Ο Ηρόδοτος δίνει μια άλλη διάσταση στον άγνωστο αυτόν πολεμιστή και το όπλο του , περιγράφει λοιπόν ότι στην μάχη του Μαραθώνα σκοτώθηκαν 6.400 Πέρσες και 192 Αθηναίοι. Κατά την διάρκεια της συγκρούσεως συνέβη κάτι πολύ παράξενο, ένας Αθηναίος στρατιώτης, ο Επίζηλος, γιός του Κουφαγόρα, ενώ πολεμούσε γενναία στήθος με στήθος ξαφνικά έχασε την όραση του και στα δύο του μάτια, παρόλο που δεν τον είχε ακουμπήσει τίποτα, ούτε δόρυ ούτε ξίφος ούτε βέλος τόξου.
Συνεχίζοντας ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Επίζηλος διηγείται ότι είδε έναν μεγαλόσωμο οπλίτη που η γενειάδα του κάλυπτε ολόκληρη την ασπίδα του, και ότι αυτό το φάντασμα κρατούσε στα χέρια του ένα πολύ φωτεινό όπλο! 
Πέρασε ακριβώς δίπλα του, σκοτώνοντας Πέρσες αντιπάλους και αυτή η σκηνή ήταν η τελευταία που είδε ο Επίζηλος γιατί από κάποια υπερβολική λάμψη, τυφλώθηκε!












Σάββατο 18 Ιουνίου 2016

Στον Ρίτσαρντ Φορντ το λογοτεχνικό Βραβείο των Αστουριών 2016



Ο αμερικανός συγγραφέας τιμήθηκε για το σύνολο του έργου του




Στον Ρίτσαρντ Φορντ απονεμήθηκε το εφετινό λογοτεχνικό βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών» - όπως έχει μετονομαστεί πλέον - αυτή η σημαντικότατη διάκριση που ξεπερνά τα όρια του ισπανόφωνου κόσμου (Premio Princesa de Asturias de las Letras).

Ο αμερικανός συγγραφέας, ο οποίος συγκαταλέγεται στις κορυφαίες φωνές της παγκόσμιας πεζογραφίας σήμερα, έγινε ευρύτερα γνωστός με την Τριλογία του Φρανκ Μπάσκομπ («Ο αθλητικογράφος», «Ημέρα ανεξαρτησίας» και «Η χώρα, όπως είναι») και επικύρωσε εκ νέου την ποιότητά του με το πρόσφατο μυθιστόρημά του «Καναδάς».

Σε ανακοίνωσή της από το Οβιέδο της Ισπανίας, την Τετάρτη, η κριτική επιτροπή εξύμνησε το έργο του Ρίτσαρντ Φορντ που γεννήθηκε το 1944 στο Τζάκσον του Μισισιπή. Δυο συνάδελφοί του που έχουν τιμηθεί κατά το παρελθόν με το ίδιο βραβείο, ο Ιρλανδός Τζον Μπάνβιλ (2014) και ο Ισπανός Αντόνιο Μουνιόθ Μολίνα (2013) στήριξαν την υποψηφιότητά του.

Βιβλία του Ρίτσαρντ Φορντ που έχουν κυκλοφορήσει στην ελληνική γλώσσα: «Ο αθλητικογράφος» (Ωκεανίδα, 1997), «Κομμάτι από την καρδιά μου» (Ολκός, 1998), «Αγρια ζωή» (Ζαχαρόπουλος Σ.Ι., 1998), «Η χώρα, όπως είναι» (Πατάκης, 2010) και «Καναδάς» (Πατάκης, 2014).

«Για εμένα αυτό που βασικώς κάνει η λογοτεχνία - ανεξαρτήτως ύφους ή αφηγηματικής στρατηγικής - είναι ότι επαναφέρει τον αναγνώστη πίσω στη ζωή (κλείνεις το βιβλίο σου και αρχίζεις να μιλάς με τη γυναίκα σου). Θέλω λοιπόν μια λογοτεχνία που έχει τη δύναμη να επαναφέρει τον αναγνώστη πίσω στη ζωή εξοπλισμένο με κάτι που δεν είχε προηγουμένως, με κάτι που θα του φανεί χρήσιμο, ακόμη και ευχάριστο.

»Για παράδειγμα, να επανέλθει ο αναγνώστης πίσω στη ζωή με μια ιδέα για το πώς να κάνει λιγότερο κακό στον κόσμο, με μια ιδέα για το τι προκαλεί τι στον κόσμο (τι προκαλεί άραγε τον έρωτα;) ή με έναν ανανεωμένο ενθουσιασμό για το γεγονός ότι είναι ακόμη ζωντανός και ότι δεν χρειάζεται να αυτοκτονήσει για κανέναν λόγο. Τέτοιου είδους πράγματα. Η ανάγνωση μπορεί να δοκιμάζει το υποκείμενο αλλά το εμπλουτίζει κιόλας, το διευρύνει» είχε πει πρόσφατα σε συνέντευξή του στο «Βήμα της Κυριακής» ο διάσημος αμερικανός συγγραφέας.






Κυριακή 22 Μαΐου 2016

Η ετερότητα ως φυσική αρχή




Παντελής Σαββίδης
 
Κάποια στιγμή, για λόγους που ανάγονται στην ψυχολογία και την ψυχανάλυση, ο άνθρωπος αναρωτιέται ποιος είναι ο ίδιος και ποιοι είναι οι άλλοι.
 
Τα ερωτήματα ποιοι είμαστε,  τι θέλουμε και που πάμε, είναι τα βασανιστικά ερωτήματα της ανθρωπότητας που απασχολούν τη φιλοσοφία, ίσως, και άλλες επιστήμες  οι οποίες διακονούν την ψυχολογική ανακούφιση της ανθρώπινης αγωνίας.
 
Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς με βεβαιότητα για τον υπαρκτό κόσμο τον οποίο διερευνούν οι φυσικές επιστήμες. Είναι ακόμη δυσκολότερο να μιλήσει για τον κόσμο πέρα από τη φυσική, τον κόσμο της μεταφυσικής, όχι με την αριστοτελική έννοια αλλά με την έννοια του κόσμου που ξεφεύγει από την επιστασία των φυσικών νόμων και ανάγεται στη φιλοσοφία, την ψυχανάλυση.
 
Η ετερότητα, πέραν της κοινωνικής της διάστασης, είναι μια φυσική αρχή.
 
Απέναντι στο θετικά φορτισμένο πρωτόνιο υπάρχει το αρνητικά φορτισμένο ηλεκτρόνιο. Απέναντι στην ύλη του σύμπαντος, υπάρχει η αντιϋλη που, ευτυχώς, οι ποσότητές τους δεν είναι συμμετρικές, διότι τότε η μία θα εξουδετέρωνε την άλλη. Και δεν θα υπήρχαμε.
 
Η φύση αποτελείται από ύλη και ενέργεια. Με τα όσα γνωρίζω και μπορώ να καταλάβω δεν έχω αντιληφθεί ότι έχουν βρει το στοιχειώδες σωματίδιο. Μας παρουσιάζουν ως στοιχειώδη σωματίδια, περίπου, μια δεκαοχτάδα αλλά ο αριθμός είναι υπερβολικά μεγάλος για να οριστούν όλα αυτά ως στοιχειώδη. Εκείνο που τείνω να πιστέψω είναι πως το στοιχειώδες δεν είναι σωμάτιο αλλά ενέργεια. Αυτή, υπο ορισμένες μορφές και συνθήκες, μετατρέπεται σε σωμάτιο. Και ο άνθρωπος είναι μια ιδιόμορφη σύνθεση ύλης και ενέργειας. Οι πιθανότητες να δημιουργηθεί ήταν απειροελάχιστες.
 
Άρα, οι τάσεις της συμπεριφοράς του δεν μπορεί να αφίστανται, στο αρχικό γενεσιουργό αίτιό τους, από τη δυναμική της φύσης.
 
Μπορεί, κατά τη σύγχρονη βιολογία, η συμπεριφορά να επηρεάζεται από το κοινωνικό περιβάλλον που, μαζί με το φυσικό περιβάλλον, επιδρούν στο DNA αλλά, είναι συζητήσιμο κατά πόσο μπορεί να εξαλειφθούν οι πρωτόγονες αναφορές που συγκροτούν την υπόσταση της φύσης και επηρεάζουν τον άνθρωπο.
 
Αναφέρω ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα από το οποίο μπορεί να γίνει αντιληπτό τι θέλω να πω και πόσο εξαρτημένη από την ετερότητα είναι ακόμη και η φύση. Και το παράδειγμα αυτό είναι το γνωστό πείραμα EPR, από τα αρχικά των επιστημόνων  που το διεξήγαγαν   (Αϊνστάιν, Ποντόλσκι, Ρόζεν) το 1935.
 
Είναι η λεγόμενη κβαντική εμπλοκή.
 
Το πείραμα σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτος διαχωρισμός ανάμεσα σε εμάς και τη συμπαντική ενότητα.
 
Εξαιτίας μιας κοσμικής εμπλοκής, κάθε άτομο του σώματός μας συνδέεται με άτομα που βρίσκονται εκατομμύρια έτη φωτός μακριά.
 
Μεταξύ του Εγώ και του Άλλου, επομένως, υπάρχει μια πρωταρχική σχέση.
 
Η ταυτότητα είναι βασικό στοιχείο της ύπαρξης του ανθρώπου, μέσα από την οποία προσδιορίζει τον εαυτό του και τον Άλλο. Η ταυτότητα σήμερα επιβεβαιώνεται στο έθνος. Το έθνος θεωρείτο παλαιότερα ότι είναι ένα εφεύρημα το οποίο κατά κάποιο τρόπο γεφυρώνει ένα αποξενωμένο κράτος με ένα πραγματικό λαό, μια φανταστική κοινωνία, ανθρώπων που δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλο.
 
Φτάσαμε στη νεότερη εποχή σε μια πιο θετική αντίληψη για το έθνος. Είναι αντικειμενικές κοινωνικές οι σχέσεις στο έθνος. Είναι μια πραγματικότητα το έθνος, ένα ανθρώπινο σύνολο με τους μύθους, αναμνήσεις, οικονομία, κουλτούρα, υποχρεώσεις και τα λοιπά. Επομένως, πρέπει να δούμε πώς τίθεται το θέμα της ταυτότητας.
 
Στη μετανεοτερική εποχή που ζούμε τα εθνικά κράτη πιέζονται και δεν αποκλείεται να αποδομηθούν. Τα γίνεται με την εθνική ταυτότητα;
 
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η λακανική προσέγγιση.  Το έθνος κατανοείται ως μια ταυτότητα σε διαρκή κρίση. Όλα τα έθνη ορίζουν την ταυτότητά τους μέσα από μια μυθοποιημένη αντιπαλότητα, με πολλούς άλλους γύρω τους. Μία μυθοποιημένη αντιπαλότητα η οποία ουσιαστικά επιδιώκει να εξηγήσει την έλλειψη, την ιστορική έλλειψη, με μια αναγωγή σε ένα παρελθόν που τους το αφαίρεσε κάποιος κακός.
 
Η έννοια της ταυτότητας είναι μια τάση επιστροφής στο ιδεώδες  της πληρότητας και της απόλαυσης σε αντίθεση με τον «άλλο».   
 
Ο «άλλος» είναι ένα ζητούμενο και για το άτομο όπως συνελήφθη και διατυπώθηκε στη Δύση.
 
Η ατομικότητα, όπως κατοχυρώνεται στον Ακινάτη, κατοχυρώνεται μ' έναν τραυματικό τρόπο. Δηλαδή κατοχυρώνεται από έναν Θεό, ο οποίος είναι κλεισμένος στον εαυτό του με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να κλειστεί επίσης στον εαυτό του. Γίνεται αυτοαναφορικός.
 
Αυτό το αυτοαναφορικό υποκείμενο είναι ένα τραύμα για τη δυτική σκέψη.  Γίνεται  ο κύριος και ο κάτοχος της ιστορίας, γεννιέται η θέληση για δύναμη. Γεννιέται η κοσμοκυριαρχία,  «το εγώ είναι ο κάτοχος του κόσμου, θέλω να είμαι ο κύριος της φύσης και του κόσμου και όλοι άλλοι πρέπει να είναι υπηρέτες μου».
 
Στην Ανατολή, ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής λέει ότι ο άνθρωπος δεν είναι το σώμα αυτού, ούτε η ψυχή του μόνο, ούτε το άθροισμά τους, αλλά το όλον αυτού και βάζει μέσα εδώ τη βούληση, το φυσικό θέλημα, δηλαδή μια αυτοσκηνοθεσία του ανθρώπου, μία αυτοδημιουργία του συνεχή, ένα διάλογο βέβαια με τον Θεό και με τους άλλους.
 
Ο Φρόυντ έδειξε πως δια του ασυνείδητου έχω μια αναφορικότητα στον Άλλον.
 
Ο Λακάν έδειξε ότι η επιθυμία είναι βασικά αναφορική, δηλαδή επιθυμώ ενσωματώνοντας την επιθυμία του Άλλου.
 
Η Ευρώπη δεν έχει διαμορφώσει μια ενιαία ταυτότητα. Κατά καιρούς το προσπάθησε όχι αυτοπροσδιοριζόμενη αλλά ετεροπροσδιοριζόμενη. Άλλοτε ως προς τη Ρωσία, άλλοτε ως προς την Ανατολή, άλλοτε ως προς το Βυζάντιο άλλοτε ως προς την ορθοδοξία.
 
Τα Βαλκάνια είναι μεν αδιαχώριστα από την Ευρώπη από γεωγραφική άποψη, έχουν, όμως, οριστεί από πολιτισμική άποψη ως ο «άλλος» μέσα της. Κατόρθωσαν να εσωτερικεύουν βολικά πολλές πολιτικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές απογοητεύσεις.
 
Όλα αυτά, ίσως ανήκουν στην εποχή των Μεγάλων Αφηγήσεων. Όταν τις κοινωνίες συγκροτούσαν σύνολα με αριθμητικό μέγεθος. Ο «Άλλος» στις κοινωνίες αυτές  ήταν ο ομοεθνής. Και η Μεγάλη Αφήγηση, ήταν, ουσιαστικά, το εθνικό αφήγημα. Η εποχή αυτή, μάλλον, πέρασε. Το εθνικό αφήγημα διεγείρει ολοένα και μικρότερες συλλογικότητες.
 
Οι κοινωνίες έχουν κατακερματιστεί. Οι ανθρώπινες ομάδες αναζητούν ολοένα και μικρότερες αφηγήσεις που να ικανοποιούν αυτόν τον κατακερματισμό. Ο σημερινός άνθρωπος αισθάνεται ολοένα και λιγότερο μέλος μιας μεγάλης ή μικρής εθνότητας και περισσότερο μέλος μιας ολιγάριθμης ομάδας με περισσότερο, από την εθνότητα, ομοειδή χαρακτηριστικά. Τα οποία δεν είναι ανάγκη να είναι τα ίδια με τα χαρακτηριστικά που προσδιόριζαν την εθνική ομάδα. Δεν είναι αναγκαίο, για παράδειγμα, να μιλά, η μικρή συλλογικότητα, την ίδια γλώσσα, ή να έχει την ίδια θρησκεία.
 
Το ερώτημα, εν προκειμένω, είναι ποια η συγκρότηση, πλέον, σε πολιτειακό επίπεδο. Μια πρώτη προσέγγιση, ως απάντηση, θα μπορούσε να είναι πως η αναδυόμενη πολιτεία θα μπορούσε να είναι η Ένωση ενός ανομοιογενούς συνόλου μικρών συλλογικοτήτων, το οποίο θα ήθελε να συνυπάρξει σε μια πολιτειακή μορφή.
 
Και η προβολή, όμως, αυτού στο μέλλον, θα κατέτεινε στην παγκόσμια κοινωνία και στην ιδιότητα του παγκόσμιου πολίτη.
 
Είναι η κυρίαρχη αποδομητική ιδεολογία. Νομίζω πως η τάση είναι αυτή. Προσωπικά δεν μου αρέσει. Δεν είμαι τόσο ευπροσάρμοστος. Και αναζητώ τρόπους να την ανακόψω. Φοβάμαι πως δεν μπορώ. Και ελπίζω στη υπαρξιακή λύτρωση.
 
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι επανερχόμενοι στις ημέρες μας και στην περιοχή μας και αντιμετωπίζοντας τα σημερινά ερωτήματα: Μήπως, αναζητώντας την ταυτότητά της, η Ευρώπη πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με τον «άλλο» με αφορμή και το προσφυγικό;
 
Ποιος είναι ο άλλος για την Ευρώπη και ποιος για τον Ευρωπαίο;
 
Ευχαριστώ πολύ
 
 
 
*Εισήγηση του Παντελή Σαββίδη στην εκδήλωση που οργανώνουν η "Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας" (Ε.Μ.Π.Ε.) και ο Δήμος Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.): «Art Brut - Outsider Art: Η ετερότητα ως καθρέφτης της ταυτότητας» από 9 έως 23 Μαΐου με βασικό χώρο το Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα», Ηρακλειδών 66, σταθμοί Κεραμεικός / Θησείο.





Feedzilla: Europe News

BBC News - Politics

Harvard Magazine email Archive Feed

ΤΥΠΟΣ

« »

EMSC - Last 50 earthquakes worldwide