Του Γιώργου Βέη
Πρόκειται για την πρώτη συλλογή διηγημάτων της Σταυρούλας Τσούπρου. Εξόφθαλμα αίτια και αιτιατά των αποδόσεων: μονόλογοι περί ψυχής, διαλογισμοί μονήρους ενενήντα ετών, δυσκολίες επικοινωνίας των μελών της αστικής κυψέλης, καφκικές εμμονές κλειστοφοβικών, αδιέξοδα ερώτων, μελέτες θανάτου, περιηγήσεις στα εσωτερικά τοπία ευαισθητοποιημένων μονάδων της ζωής, πινελιές-περιλήψεις μη δικαιωμένων βίων.
Η εξοικείωση με τους ευτυχέστερους αφηγηματικούς τρόπους, όπως έχουν ευδοκιμήσει τις τελευταίες δεκαετίες εδώ και στην αλλοδαπή, φαίνεται ότι έχει ενισχύσει πολλαπλώς το σχεδιασμό και την εκτέλεση της εξατομικευμένης λεκτικής στρατηγικής. Τόσο η συνεπής θεματική ευελιξία, όσο και η όλη ομολογούμενη υφολογική επάρκεια πιστοποιούν επίσης, αν μη τι άλλο, τη συστηματική άσκηση, η οποία προηγήθηκε από πλευράς της συγγραφέως στο απαιτητικό αυτό είδος της δημιουργικής γραφής. Η αυξημένη παρατηρητικότητα ευδοκιμεί. Δρα δε συνδυαστικά με τη συνειδητή προσήλωση στη σημαίνουσα ειδοποιό διαφορά. Το λογοτεχνικό παιχνίδι κερδίζεται άλλωστε με την κατάλληλη αξιοποίηση του δήθεν αμελητέου. Αυτό είναι ασφαλώς γνωστό. Η εφαρμογή στην πράξη όμως δεν είναι και τόσο απλή. ΣτοΣε κοιτούν μαρτυρείται εν γένει η πρόσφορη χρήση της εν λόγω τεχνικής. Η αφήγηση περιορίζεται στα άξια μνείας και περαιτέρω εμβάθυνσης, χωρίς να κωλυσιεργεί ή να περισπάται σε ναρκισσισμούς, όπως συνήθως συμβαίνει.
Προς την αισθητική ολοκλήρωση
Επιπροσθέτως, φρονώ ότι έχει φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη και η συγκεκριμένη, μακροχρόνια επαγγελματική ενασχόληση της διηγηματογράφου με τα έργα και τους βίους παλαιότερων και σύγχρονων πεζογράφων μας, κυρίως, αλλά και ποιητών, για τους οποίους έχει αναφερθεί λεπτομερώς σε περισσότερα από 20 Διεθνή Συνέδρια και Διεπιστημονικές Ημερίδες στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Κοντολογίς, η ιδιάζουσα φιλολογική κατάρτιση της Σταυρούλας Τσούπρου συνεργεί αποτελεσματικά στην αρτιότερη διεξαγωγή του κειμενικού αγωνίσματος. Το τελικό αποτέλεσμα των δοκιμών δικαιώνει τις αρχικές της προθέσεις. Δεν διέκρινα αδολεσχίες, εκούσιες ή ακούσιες παρατυπίες ή άστοχες ρητορικές εκτονώσεις. Η πείρα της ανάγνωσης δεν βαραίνει καθ΄ υπερβολήν τις εκφορές του λόγου, ούτε θέτει τροχοπέδη στην προσδοκώμενη ηδονή της πρόσληψης. Το προσφερόμενο στους δέκτες αφήγημα δεν θέλει επ΄ ουδενί να εκφυλιστεί σε μια κραυγαλέα παρέλαση γνώσεων. Ό, τι σε άλλες περιστάσεις θα μπορούσε να ήταν ένα ψευδοδοκίμιο άχαρων προεκτάσεων, στην παρούσα έκδοση δείχνει αλλού: προς τη μεριά της αισθητικής ολοκλήρωσης.
Διερεύνηση του κόσμου με όραμα
Ο κανόνας του Ουάλλας Στήβενς, ο οποίος ορίζει ότι ο ρεαλισμός συνιστά παραφθορά της πραγματικότητας, γίνεται σεβαστός σε όλη την έκταση των αποτυπώσεων. (Βλ. WallaceStevens, Adagia, Μτφρ: Χάρης Βλαβιανός, Νεφέλη, 1993, σελ.34). Η καθημερινότητα, ανόθευτη από μικρές ή μεγάλες επεμβάσεις, παραμένοντας σταθερά το αδιαφιλονίκητο έδαφος του λόγου, αποτελεί το απαραίτητο πεδίο αναφορών και αυτοαναφορών. Και είναι πεδίο καθόλα προσβάσιμο, οικείο σε ισχυρό βαθμό και ως εκ τούτου αληθοφανές. Εικός, για να χρησιμοποιήσω την πλατωνική ορολογία. Δεν καταδυναστεύει όμως τις επιμέρους αναπτύξεις. Έτσι, η γραφή αισθάνεται ελεύθερη να ονειρευτεί, να κοιταχτεί στον καθρέφτη της μεταφυσικής, να απογειωθεί στραγγισμένη από περιττά σημασιοσυντακτικά λίπη, προκειμένου να δει τον εαυτό της στη σφαίρα γενικότερων ή και αφηρημένων ιδεών. Χωρίς, οίκοθεν νοείται, να μειώνεται η ρηματική ένταση. Πιστεύω ότι το διήγημα μιάμισης σελίδας, το οποίο έδωσε τον τίτλο του στη συλλογή, είναι το πλέον ενδεικτικό των αντίστοιχων χειρισμών. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για την πεντασέλιδη «Πόλη του». Κι εκεί ο μικρόκοσμος και ο μεγάκοσμος αλληλοσυμπληρώνονται, συνδιαλέγονται και διερευνώνται κατ΄ οικονομίαν. Είμαι βέβαιος ότι η Σταυρούλα Τσούπρου θα επανέλθει στο χώρο: διαθέτει ήδη πείρα και, το κυριότερο, όραμα σημείων.
Σε κοιτούν
Σταυρούλα Τσούπρου
Εκδόσεις Γρηγόρη, 2013
Τιμή: € 7,00,
